İstanbul İsmi Nereden Geliyor(2)

“Kel Kevser”den sonra gelen “F” harfi bir kelimenin başına gelince, aciliyet gerektirir. Yani “Kevseri sana verdik, hemen (zaman geçirmeden) Namaz kıl, Secde’ye git” mealine göre hareket eden Fatih, İkindi Namazını kılarak hemen Secde’ye gitmişti. Erdoğan’da İstanbul konusunda acele etmeli İslam başkenti yaptığı gibi kanal İstanbul gibi projeleri bir an önce hayata geçirmelidir.
Şimdi gelelim İstanbul’un yeniden fethedilmesine. Elbette bunu hezimet olan Lozan’da aramayın zira Lozan’daki ilgili madde Sevr ile neredeyse aynıdır. Bakın Sevr Anlaşması’nın Boğazlar ile ilgili hükümleri 37-61. Maddelerde yer alır. Bu maddelerde özetle şunlar vardır:
1. Çanakkale ve İstanbul Boğazı Marmara da dâhil olmak üzere, Boğazlardan geçiş barışta ve savaşta, hangi devlete ait olursa olsun, her türlü harp ve ticaret gemilerine açık olacaktır,
2. Bu serbestinin temini için, Osmanlı, Boğazların kontrolünü geniş yetkileri olan bir Boğazlar Komisyonu’na bırakacak, komisyonun bağımsız bir bayrağı ve bütçesi olacaktır. Komisyon üyeleri ise: Britanya, Fransa, İtalya ve Japonya’dır. Rusya, Türkiye, Yunanistan ve Bulgaristan da Milletler Cemiyetine üye olurlarsa Komisyona girebileceklerdir,
3. Komisyon Başkanı, iki yılda bir dört büyük devlet arasında değişecektir.
4. Fransa, Britanya ve İtalya; Türk Boğazları dolaylarındaki silahtan arınmış bölgede müştereken asker bulundurabileceklerdir.
Sevr’den sadece 3 yıl sonra, imzalanan Lozan Anlaşması’nın 23. Maddesinde çok farklı bir durum yoktur. Bu Sözleşme; Lozan Anlaşması içerisindeymiş gibi kabul edileceği hükme bağlanmıştır. Lozan Boğazlar Sözleşmesi’ni Lozan Anlaşması’na taraf olmamış olan Rusya ve Bulgaristan da imzalamışlardır. Lozan’ın eki olan Boğazlar Sözleşmesi şu maddelerle özetlenebilir:
1. Ticaret Gemileri ve uçakları barış zamanında Türk Boğazlarından geçiş serbestisine sahiptirler;
2. Savaş gemileri ve uçakları barış zamanında Boğazlardan geçiş serbestisine sahiptir; ancak Karadeniz yönüne geçişte savaş gemileri için sınırlama vardır.
3. Savaş zamanı: Türkiye, Muharip değilse tarafsızlık haklarını geçişi engelleyecek şekilde kullanamaz; Türkiye Muharip ise; tarafsız devletlerin ticaret gemileri düşmana yardım götürmüyorlarsa geçebilirler; savaştığı devletin gemilerine karşı Türkiye, her türlü hakkını kullanabilir.
4. Boğazlar çevresinde belirli bölgeler askerden arındırılmıştır.
Lozan; İstanbul şehri, Türk Boğazları ve yakın çevresinde Türkiye’nin egemenlik hakkını tamamen sınırlıyordu. Boşuna hezimettir demiyoruz. Boğazlar Bölgesi askerden arındırılmakla bu bölgenin nasıl savunulacağı konusunda elimiz kolumuz bağlanmıştı. Dolayısıyla hem Karadeniz’in güvenliği açısından; hem de Türkiye’nin güvenliği açısından önemli sorunlara yol açmaktaydı.