Sohbet geleneği, İslam medeniyeti içerisinde çok önemli bir yere sahiptir. Ümmetin birliği ve dirliği, zihinlerde tazeliği koruyan ve meselelerin kavranmasında büyük rol oynayan, unutulan konuları yeniden canlandıran ve öğrenilmesinde ciddi ve etkin görev üstlenen sohbet geleneği, çok uzun zamandan beri İslam çatısı altında hele ki tasavvuf alanında düstur olarak benimsenmiştir.
Böylesine güçlü ve önemli bir kritere sahip olan sohbet geleneği, Hz. Peygamber’den (sav) günümüze değin kuşaklar arası geçiş yaparak köklü bir mirastır. Ve her Müslümanın önemseyip, sohbet halkasına bağlı kalması gerekmektedir.
Öyle ki, sohbetler ayet-i kerime ve hadis-i şeriflerle desteklenmiş, nasihat, menkıbe, vaaz, kıssa ve hikmet başlıklarıyla içeriği dopdolu şekilde kalplere tesir eder. Sohbet, kitlelere doğruyu, hakikati, manayı bildirir. Açık, fasih bir dil ve üslupla kolayca anlaşılır olmakla beraber kalpleri fetheder.
Kelime ve mana anlamında bakacak olursak, sohbet sözlükte “kısa bir süre de olsa birlikte olmak” anlamında kullanılmakla birlikte “arkadaşlık edip ünsiyet kurmak, bedenle ya da gönülle uzun süre beraberlik hali, dinî veya dünyevî konuların konuşulduğu toplantı” gibi mânalarda kullanılır.
Hak Aşıkların toplandığı meclislerde çoğunlukla bir kişi konuşur, diğerleri dinler. Allah’a ve O’nun razı olduğu değerlere davet eden konuşmalar, sohbet meclislerinin konularını oluşturur. Kalp, ilahi muhabbet ve marifet için yaratılmıştır, onu masiva ile eğlendirmek zulümdür.
İnsan hayatı sohbet üzere kuruludur. Sohbet, kendi cinsiyle bir olmak, ortak dille dertleşmek ve aynı hayatı paylaşmaktır. İnsan, ünsiyete muhtaçtır. Ünsiyet, birileriyle yalnızlığı gidermek, derdini dindirmek, sevgiyi paylaşmak ve muhabbet etmektir.
İki türlü sohbet vardır. Biri güzel, diğeri kötüdür. Güzel olan sohbetin edebi ve hedefi güzeldir. Sohbetin edebi helâl ve harama dikkat etmektir. Hedefi ise Allah rızası ve cennettir. Güzel sohbet, güzel arkadaş ve güzel çevre demektir. Güzel arkadaş, din ve dünya adına hiçbir zarar vermeyen, sözü ve işi ile faydalı olan kimsedir.
Sohbet halkalarında yer alan akıl sahipleri için Kur’an-ı Kerim’de şu ayet-i kerime yer almaktadır:
“Akıl sahipleri o kimselerdir ki, ayakta iken, otururken ve yatarken (daima) Allah’ı zikrederler; göklerin ve yerin yaratılışı hakkında düşünürler ve şöyle derler: ”Ey Rabbimiz sen bunları boşuna yaratmadın. Sen batıl şey yaratmadan münezzehsin. Artık bizi cehennem ateşinden koru.”
