Bunun için astronomik seyir bilgileri şart değildir. Zira güneşin doğuş ve batışını görerek hesap-kitap yapmadan da oruç tutulabilir. Bununla birlikte aşçının yemek saatini bilerek yemeği hazırlaması ve oruç tutan kişilerin ne zaman iftar olduğunu bilmesi elbette daha güzel olacaktır. Bir de havanın kapalı olması ve fırtınalı bir günde Güneşin doğup battığını göremeden iftar etmek hoş bir durum değildir.
Aslında namazlarını düzenli kılan denizciler için iftar ve sahur saatlerini hesaplamak çok güç bir şey değildir. Zira namazın şartlarından olan vakit tayini her gün hatta her namaz vakti için yapılır. Bu nedenle alışkanlık kazanıldığı için çok ayrıntılı hesaplamalara gerek kalmadan belirlenen saatle içinde namaz kılınıp oruç tutulmaktadır. Peki günün uzayıp kısalmasından başka denizde bu zaman değişikliğinin sebebi nedendir? Bunu anlatmaya çalışayım…
Batıya doğru gidildikçe günler uzar genellikle bir gün 24.5 saati bulur. Yani o gün akşam saat sekizde iftar etmiş iseniz ertesi gün dokuzda iftar etmek zorunda kalırsınız. Doğuya doğru giderken bu sefer zaman tersine çalışır. Bu defa gün 23.5 saat olmaktadır. Yani ertesi gün bir saat önceden orucunuzu bozabilirsiniz.
Eğer limanda değilsek saatleri kendimiz hesaplamak zorunda kalırız. Bazı limanlarda ki bu limanlar gayrimüslim ülke limanları ise yine aynı hesabı yapmak gerekir. Müslüman ülke limanlarında sorun olmaz zira iftar ve sahur saatleri televizyonlardan verilir. Zaten ezan sesleri ve bizdeki gibi minarelerin ışıkları iftar ve sahur saatlerinin belirlenmesinde kolaylık sağlar.
Zamanı; ikinci kaptan hesaplamak zorundadır. Çünkü gemide kamara personeli ona bağlıdır ve bir çok görevin yapılma sorumluluğu “chief officer” denilen ikinci kaptanların işidir. İftar ve sahur saatlerinin belirlenmesi için notik almanaklarda bulunan sivil alacakaranlık zamanı esas alınır. Bu saat bütün notik almanaklarda (Astronomik seyir yardımcı kitabı) gün gün belirlenmiştir. Hesaplama için sadece bulunduğumuz mevkiinin bulunarak hesaba dahil edilmesi gerekir.
Yani mahallî zamanı bulmak zorundayız. Bu durum aynen illere göre imsakiye çıkarmaya benzer. Her ilde farklı zamanlarda oruç bozulmakta, güneşin doğuş ve batışı farklı saatlere denk gelmektedir.
İkinci kaptan olduğum zamanlarda iftar saatlerinde sıkıntı yaşamamak için beş dakika temkinli hareket ederdim. Zira küçük bir hesaplama hatası orucun iadesini gerektirebilirdi. Yani yeniden o gün için oruç tutmak zorunda kalmayalım diye böyle yaparak orucu uzatırdım. Allah affeder inşallah. Bir hadis-i kutside “ben kulumun güzel zannı üzereyim” buyuran Rabbimizden daima affını niyaz ediyor birlikte görev yaptığımız gemici arkadaşlarımdan haklarını helal etmelerini diliyorum. Ramazan ayında gemi faaliyetleri bir başka aydan farklı değildir her şey 24 saatlik mesai üzerine kurulmuştur. Bu nedenle iftar ve sahur yemekleri nöbetleşe yenir. Genellikle Ramazanın ilk günlerinde gemideki mürettebatın çoğu oruç tutmakla birlikte sonlarına doğru bu sayı azalır ve oruç tutanlar azınlığa düşer.
