M. Kamal’ın “Cephede uykusuz kaldığı bir esnada karlar üzerinde uyuya dalmış” şeklinde lanse edilen fotoğrafının aslında bir ‘poz’ olduğu seneler sonra ortaya çıkmıştı. Bu resimler sayesinde aslında İstiklal Savaşının resmi kitaplarda pek de anlatıldığı gibi olmadığını görmüştük. Nasıl ki Sakarya Savaşını ağır hasta olarak yatağında geçirdiği halde bizzat komuta etmiş gibi gösterilmiş ise aynı şekilde Hollywood aktörlerine taş çıkarırcasına verilen pozlar onu bir savaş cephesi kahramanı yapmıştır.
İster istemez insanın aklına bütün askerlerin şehit olduğu fakat bir tek sağ olarak M. Kamal’ın kurtulduğu “57. Alay” efsanesi geliyor. Acaba bu da bir aldatmaca olabilir mi? 
Resimlerde görüldüğü gibi fotoğraflar 12 Şubat 1921 günü çekilmişti. O günlerde Ankara’da sert bir kış hüküm sürmekteydi. Kamal Paşa, Dikmen sırtlarına gezintiye çıkmış, Ford marka açık arabasıyla görülmektedir.
İlk fotoğrafta şoför arabanın yanında kalmış, kendisi yaveri Muzaffer Kılıç ile Emir Gölü’ne doğru ilerliyor (Bkz. “Hayat”ın bastığı “Fotoğraflarla Atatürk” kitabı).
İkinci karenin ise çok az yerde kullanılmış olması ilginç. Yaveri Muzaffer yanına oturmuş. M. Kamal ise bastonu elinde, dirseğini yere dayayarak kürkünün içine uzanmış. Nihayet bildiğimiz kareye geliyor sıra. Bu defa Paşa sağ elini başının altına yastık gibi koyup gözlerini yummuş, kürkünün içine gömülmüş, “uyuyor” veya “dinleniyor”.
Tespit edilebildiği kadarıyla Cumhuriyet döneminde bu resmin en eski versiyonlarından biri, 1931 yılında yazım ve tashih işini bizzat Gazi’nin kontrol ettiği bilinen “Tarih IV” adlı ders kitabında yer almıştır. Liseler için yazdırılan ders kitabındaki 157 nolu resim, M. Kamal’ın arabasından inip göle doğru yaptığı gezintiyi gösteriyor. Gelin görün ki, altında şu yazı var: “Gazi Başkumandan cephe gerisinde bir gezinti esnasında.”
Yıllar sonra aradan 10 yıl geçince Ankara Dikmen sırtları ‘cephe gerisi’ olabilmiştir. Aynı resim ders kitaplarımızda ise “cephede” şeklinde verilmiştir. Aynı kitapta karda uyuyan Gazi resmi de var. Yalnız bu artık fotoğraf değil, fotoğraftan çalışılmış bir resim; altında ise şu yazılıdır: “Gazi Başkumandan cephe gerisinde bir istirahat vakfesinde.” Böylece cephe gerisinde çekilmiş izlenimi uyandırılmaya çalışılmış.
Resim üzerindeki oynamalar zamanla akıl almaz metinlere ev sahipliği yapacaktır. M. Kamal’ınölümü üzerine yayınlandığı anlaşılan M.Turhan Tan’ın “Atatürk” kitabı aynı pozun altına şunu yazacaktır: “Büyük kumandanın cephede istirahati.” Cephe gerisinde sözü bir anda “cephede” oluvermiştir. Zira Kamalist yazar ve tarihçiler o kadar fütursuz ve yakışıksız yazılar yazıyorlardı ki bir gün bu resim ve yazıların suratlarına tokat gibi çarpılacağını hiç düşünmemişlerdi.
Eylül 1939’da bu defa “Yeni Mecmua” da fotoğraf gitmiş, yerine karda uyuyan Gazi “resmi” gelmiş, arkasında yalçın dağlar, yattığı yer de bir hendeğin kenarı olmuştur! Hatta o kadar abartılmış ki; resmin sağında bir topun tekerleği ile namlusunun ucu görünmektedir! Artık cepheye taşınmıştır resim ve alt yazının da buna uygun hale getirilmesi kaçınılmazdır. Şöyle yazılır: “Harpte çok basiretli düşünen, gören ve hareket eden Atatürk nefsini korumak bahsinde hiç de böyle değildi. Ebedi Şef, hayatı için ihtiyati tedbire lüzum görmezdi. Resimde görülen tarihi tablo, cephelerde uykusuz sabahlayan Atatürk’ün, buz tutmuş bir kar yığını içinde bir anlık istirahatini tesbit ediyor.”